اگر اختلافی میان مسلمین نمی‌بود نیاز به تحقیق در مذاهب نداشتند

نوبختی: آقای بابویهی بعد از آن‌که من و شما و تمام فرقه‌های مسلمانان جهان متفقاً و متحداً اعتراف داریم که دین ما اسلام است و این دین به واسطه وحی بر پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم از جانب خداوند متعال تأسیس و بنیان‌گذاری شده است، بنابراین دیگر جایی برای پرسش پیشین شما باقی نمی‌ماند.

بابویهی: کدام پرسش؟

نوبختی: پرسشی که روز اول نمودید با این عبارت: (آیا شما پس از آن‌که تحصیل دانش نمودید و از ادیان و مذاهب اسلامی اطلاع پیدا کردید آیا در مذهب خودتان تحقیق و بررسی نموده‌اید و از حقانیّت و یا باطل بودن آن کنجکاوی کرده‌اید یا نه؟)

بابویهی: آقای نوبختی صحیح است که دین ما «اسلام» آسمانی است لیکن دینی که بر پیغمبر صلی الله علیه و آله نازل شده است، از اصول و فروعِ بسیاری تشکیل شده، مسلمان حقیقی آن کسی است که به تمام آن اصول و فروع، اعتقاد و ایمان داشته باشد، و در مواقع احتیاج، به احکام و فروعِ این دین عمل نماید.

و چنانچه تمام مسلمانان جهان، این دو وظیفه را کاملاً انجام دهند، یعنی به تمام اصول دین اعتقاد داشته و به جمیع احکام و قوانینی که جزء این دین است اعتراف کنند و در مراحلِ عمل، آن احکام را به کار برند، البته در این صورت همه آنان به یک دین می‌باشند و با این فرض، هیچ مسلمانی نیازمند به تحقیق و بررسی دینی نخواهند بود.

ولی بسیار جای تأسف و تأثر است که پس از رحلت پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلّم میان مسلمانان آن عصر اختلاف شدیدی رخ داد. نتیجتاً در اصول و فروع دین با یک‌دیگر مخالفت نمودند، در این میان افراد بسیار اندکی به اعتقاد و ایمان اصلی خود باقی ماندند و مابقی از آنان به چپ و راست منحرف و از جاده حق خارج شدند، هر فرقه‌ای از ایشان برای خود مذهبی اختیار کرده که در مجموع به هفتاد و سه فرقه منشعب شدند.

آقای نوبختی از این جهت بود که اینجانب از شما پرسیدم آیا درباره مذهبتان تحقیق نموده‌اید یا نه؟