نصب علی بن ابیطالب(ع) در غدیر خم و نزول آیه «تبلیغ» و آيه «اکمال دین» در آن

از حدیث سلیم بن قیس به ضمیمه اشعار حسّان مطالبی استفاده می‌شود که ذیلاً بیان می‌کنیم.

1. قطعه زمینی بین مکّه معظمه و مدینه منوّره واقعست به نام غدیر خم.

2. در چنین مکانی پیغمبر صل الله علیه و آله و سلم مسلمانان شهرها و روستاها و بادیه نشینانی که در این حجة الوداع با او شرکت کرده بودند همه را متوقف کرده و از حرکت بازداشته تا خلیفه خود را به آنان معرفی کند تا در نتیجه مسأله خلافت به تمام آفاق منتشر شود و این خبر شرق و غرب اسلام را بگیرد و حجت بر جمیع ایشان تمام باشد.

3. علی بن ابیطالب(ع) را بر سر دست بلند کرده تا آن‌که همه مسلمین شخص او را از نزدیک ببینند و بشناسند، تا روزی دشمنان انکار نکنند و مسلمانان را به شبهه نیندازند و مغلطه ننمایند، و نگویند علی نام زیاد است و ما نمی‌دانیم منظور رسول الله(ص کدامین شخص بوده؟

4. کسانی که علی بن ابیطالب(ع) را به مقام وصایت قبول کردند، مشمول دعا پیغمبر(ص شده، و قطعاً این فرقه ناجیه هستند و به سبب دعا حضرتش در جمیع احوال مؤیّد و منصور خواهند بود، و بالعکس آن کسانی که تصدیق امامت و ولایت امیرالمؤمنین(ع) را نکردند، نفرین رسول الله(ص شامل آنان شده و در نت یجه خداوند ایشان را دشمن می‌دارد و مخذولشان خواهد نمود.

5. در این نفرین پیامبر(ص اشاره استبه این‌که در میان مسلمین آن عصر و زمان‌های آینده افرادی وجود دارند که حقد و کینه وصی او را در دل مکنونن نموده و روزی آن را فاش کرده و به کار خواهند انداخت، و اگر (فرضاّ چنین چیزی وجود پیدا نمی‌کرد و واقع نمی‌شد، البته این نفرین بی‌جا و بی‌مورد خواهد بود، ولی همه ما دیدیم که پس از رسول الله صل الله علیه و آله آن آتش‌های درونی مشتعل گشته و فتنه‌هایی برپا نمودند، و عالماً و عامداً منصب خلافت وصیّش را غصب کرده و لباس ولایت را بر اندام خویش پوشاندند، چنان‌که خطبه شقشقیه امیرالمؤمنین(ع) همین معنا را به طور واضح و آشکارا بیان می‌کند و به آن‌جا مراجعه کنید تا صدق گفتار فوق را مشاهده نمایید. [424]

6. آیه شریفه (اکمال دین [425] در چنین روز و چنین مکان و در ارتباط با نصب نمودن علی بن ابیطالب(ع) نازل گردیده، شأن نزول آن درباره وصایت آن حضرت(ع) بوده و بس، این آیه شریفه صراحتاً اعلام می‌کند که تکمیل دین اسلام و اتمام نعمت پروردگار در پرتُوِ ولایت امیرالمؤمنین(ع) می‌باشد.

و نیز این آیه شریفه با صراحت لهجه می‌گوید و اخطار به رسول الله(ص می‌کند که اگر این امر مهمّ را ابلاغ ننمایی گویا اصل رسالت خدا را ابلاغ نکرده‌ای.

و نیز این آیه شریفه می‌فهماند که موضوع نصب علی بن ابیطالب(ع) پیش از این کراراً به رسول الله صل الله علیه و آله وحی شده بود لیکن توقیت و تعجیل در آن نبوده به طوری که تأخیرش خطرناک باشد، ولی اکنون «روز غدیر خمّ» در شرایطی واقع شده که نبایستی در تبلیغش اهمال شود (چنان‌که قبلاً به آن اشاره شد.

و باز این آیه شریفه می‌فهماند که رسول الله صل الله علیه و آله از این اعلام خود خائف بوده و از مردم وحشت داشته که مبادا او را در این کار مت ّهم کنند و تکذیبش نمایند، و در نیتجه جمع زحماتش به هَدَر رود (چنان‌که نمونه آن در داستان حرث بن نعمان فهری گفته شده [426] و به همین جهت خداوند او را وعده داد که ترا حفظ می‌کنیم و از شر مردم نگهداری می‌نماییم، در نتیجه پیغمبر(ص کمر همت بسته و به این امر خطیر اقدام  کرد و این رسالت را انجام داد،

و نیز در این آیه شریفه اشاره‌ایست به آن‌که وقتی این انتصاب صورت گرفت و علی بن ابیطالب علیه السلام به مسلمین معرّفی شد و وصایتش محقّق گردید، اسلام تحقق پیدا کرد و تا این زمان اسلام به معنی الحقیقی لباس وجود بر تن نکرده بوده، مگر نمی‌بینی در صدر آیه شریفه جمله «الیوم اکملت» و در ذیل ان جمله «و رضیت لکم الاسلام دیناً» ذکر شده است. بفهم اگر از اهل اشاره‌ای. من عرف الاشاره استغنی عن العبارة.

[424].در مبحث روز پنج شنبه 28 ذیحجه برابر با 14 مهر خطبه شقشقیه با ترجمه و شرح بیان شده است مراجعه شود.

[425].منظور این آیه شریفه است که در حدیث فوق آورده شده: «الیوم اکملت لکم دینکم الآيه».

[426].داستان حرث نعمان فهری در مبحث روز جمعه 14 محرم مشروحاً بیان شده مراجعه نمایید.