نازل شدن آیاتی از قرآن در شأن امیرالمؤمنین علیه السلام

21. و نیز درباره شرح این صفت «الرغبة بالقربة الی الله بالصدقة» چنین می‌گویند: «قال له رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم: يا علي ما عملت في ليلتك؟ قال: و لم يا رسول الله؟ قال: نزلت فيك اربعة معالی، قال: بابي انت و امّي، كانت معي اربعة دراهم، فتصدّقت بدرهم ليلاً، و بدرهم نهاراً، و بدرهم سرّاً، و بدرهم علانية.

قال: «فانّ الله انزل فيك الَّذِینَ ینْفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّیلِ وَالنَّهَارِ سِرّاً وَعَلاَنِیةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَلاَ هُمْ یحْزَنُونَ» البقرة: 274.

ثمّ قال له: فهل عملت شيئاً غير هذا؟ فانّ الله قد انزل عليّ سبعة عشر آية يتلو بعضها بعضا من قوله: «إِنَّ الاَْبْرَارَ یشْرَبُونَ مِن كَأْس كَانَ مِزَاجُهَا كَافُوراً» الانسان: 5 الى قوله «إِنَّ هذَا كَانَ لَكُمْ جَزَاءً وَكَانَ سَعْیكُم مَشْكُورا» الانسان:22 و قوله «وَیطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِیناً وَیتِیماً وَأَسِیراً» الانسان: 8.

قال فقال العالم: أما إن عليّاً لم يقل في موضع «إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللهِ لاَ نُرِیدُ مِنكُمْ جَزَاءً وَلاَ شُكُوراً» الانسان: 9 ولكنّ الله علم من قلبه أنّ ما أطعم الله، فأخبره بما يعلم من قلبه، من غير أن ينطق به.

(یکی دیگر از صفات امیرالمؤمنین علیه السلام اینست که) همواره مشتاق بود که به سبب صدقه دادن تقرب به خداوند بجوید، پیغمبر(ص) به او فرمود یا علی چه عملی امشب به جا آوردی؟ عرض کرد (این پرسش شما) برای چیست؟

پیامبر(ص) فرمود: چهار آیه درباره تو نازل شده، علی بن ابیطالب عرض کرد: پدر و مادرم به فدایت من چهار درهم داشتم، یک درهم آن‌ها را در شب و یک درهمش را در روز و یک درهم را در پنهانی و درهم دیگرش را آشکارا صدقه دادم، رسول الله(ص) فرمود: خداوند درباره تو نازل کرده: «الَّذِینَ ینْفِقُونَ أَمْوَالَهُم تا آخر» [391]

باز آن حضرت(ص) از او پرسید آیا عمل دیگری غیر از این‌ها انجام داده‌ای؟ زیرا خداوند هفده آیه دیگر یکی پس از دیگری بر من نازل نمود است (آیات نامبرده در سوره «الانسان» «الدهر» است از آیه 4 تا 21: «إِنَّ الاَْبْرَارَ یشْرَبُونَ مِن كَأْس كَانَ مِزَاجُهَا كَافُوراً«5» عَیناً یشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللهِ یفَجِّرُونَهَا تَفْجِیراً«6» یوفُونَ بِالنَّذْرِ وَیخَافُونَ یوْماً كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِیراً«7» وَیطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِیناً وَیتِیماً وَأَسِیراً«8» إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللهِ لاَ نُرِیدُ مِنكُمْ جَزَاءً وَلاَ شُكُوراً«9» إِنَّا نَخَافُ مِن رَبِّنَا یوْماً عَبُوساً قَمْطَرِیراً«10» فَوَقَاهُمُ اللهُ شَرَّ ذلِكَ الْیوْمِ وَلَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَسُرُوراً«11» وَجَزَاهُم بِمَا صَبَرُوا جَنَّةً وَحَرِیراً«12» مُتَّكِئِینَ فِیهَا عَلَى الاَْرَائِكِ لاَ یرَوْنَ فِیهَا شَمْساً وَلاَ زَمْهَرِیراً«13» وَدَانِیةً عَلَیهِمْ ظِلاَلُهَا وَذُلِّلَتْ قُطُوفُهَا تَذْلِیلاً«14» وَیطَافُ عَلَیهِم بِآنِیة مِن فِضَّة وَأَكْوَاب كَانَتْ قَوَارِیرَا«15» قَوَارِیرَا مِن فِضَّة قَدَّرُوهَا تَقْدِیراً«16» وَیسْقَوْنَ فِیهَا كَأْساً كَانَ مِزَاجُهَا زَنجَبِیلاً«17» عَیناً فِیهَا تُسَمَّى سَلْسَبِیلاً«18» وَیطُوفُ عَلَیهِمْ وِلْدَانٌ مُخَلَّدُونَ إِذَا رَأَیتَهُمْ حَسِبْتَهُمْ لُؤْلُؤاً مَنثُوراً«19» وَإِذَا رَأَیتَ ثَمَّ رَأَیتَ نِعِیماً وَمُلْكاً كَبِیراً«20» عَالِیهُمْ ثِیابُ سُندُس خُضْرٌ وَإِسْتَبْرَقٌ وَحُلُّوا أَسَاوِرَ مِن فِضَّة وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَاباً طَهُوراً«21» إِنَّ هذَا كَانَ لَكُمْ جَزَاءً وَكَانَ سَعْیكُم مَشْكُوراً».

(سپس ابن دأب می‌گوید): عالم فرموده است: آگاه باشید که علی بن ابیطالب به زبان نگفته است: ما برای رضای خدا شما را اطعام می‌کنیم و انتظار تشکر از شما نداریم، لیکن خداوند از دل او آگاه بوده است که برای خدا این اعمال را انجام داده است و به همین جهت این آیات را نازل فرموده و از قلب او خبر داده است.

[391].البقره: 274.