علت تأسیس جنگ صفّین به طور اختصار و فشرده از این قرار است:
ابن اثیر در تاریخ خود (ج 3 ص 141) میگوید: بعد از آنکه علی بن ابیطالب(ع) از جنگ جمل خلاص گشته و به سوی کوفه میآمد نامهای نوشت و «جریر» را با نامه به جانب معاویه اعزام نمود و نامه به این مضمون بود:
مهاجرین و انصار با من بیعت کردند (جز طلحه و زبیر که پیمان خود را شکستند) و تو هم داخل شو در آنچه ایشان داخل شدهاند (یعنی بیا و با ما بیعت کن).
هنگامی که جریر وارد شام شد و معاویه از جریان مطلع گردید، او را به خود راه نداد و با عمر و عاص در این باره مشورت نمود، عمر و عاص در جواب او گفت اهل شام را جمع کن و خون عثمان را به گردن علی بن ابیطالب بگذار و از این راه با علی(ع) جنگ کن.
معاویه این شورا را پذیرفت لشگری و کشوری را در مسجد احضار کرده و پیراهن خونین عثمان را (که نعمان بن بشیر برای او آورده بود) روی منبر گزارده و مردم را تحریک نموده و انها میگریستند، پس سوگند یاد کردند که دست از زندگی بردارند تا آنکه قاتلین عثمان را بکشند و چنین میگفتند: علی بن ابیطالب جزء قاتلین عثمان میباشد و آنان را در نزد خود پنهان کرده است (مشروح این واقعه با متن عربی در کتاب نامبرده بالا موجود است مراجعه نمایند).